Osłabienie mięśni u starszej osoby, powodujące problem ze wstawaniem z krzesła, prawdopodobnie jest to sarkopenia.
Brak siły u starszej osoby dotyczy ponad 50% osób w wieku powyżej 80 roku życia (źródłó: Sarkopenia wieku podeszłego ).
W związku z tym sarkopenia jest istotnym zagadnieniem wśród chorób wieku starczego.
Od września 2019 roku, sarkopenia znalazła się na międzynarodowej liście chorób. Znajduje się w dziale schorzenia układu mięśniowo szkieletowego z kodem M62.84.

Pracując w Warszawie jako ortopeda często spotykam się z objawami sarkopenii u pacjentów.
Nie tylko dlatego że zwiększa ona ryzyko złamań. Również daje objawy takie jak osłabienie siły mięśniowej: „brak siły w kolanach” itp.

Sarkopenia

Czym jest? Zacznijmy od ogólnodostępnej definicji:
Sarkopenia (łac. sarcopaenia) – zespół objawów dotyczących mięśni szkieletowych. Polega na utracie masy mięśniowej i obniżaniu się funkcji mięśni i związanym z tym pogorszeniem sprawności fizycznej.
(Źródło: Wikipedia )

Sarkopenia objawy

W praktyce objawy odczuwane przez pacjenta to np:

  • brak siły
  • problem ze wstawaniem z pozycji siedzącej
  • problem ze wstawaniem z krzesła
  • brak siły w kolanach

Sarkopenia podział i klasyfikacja

Sarkopenię dzielimy na:

Pierwotna

czyli utratę masy i siły mięśniowej związana z wiekiem
oraz

Wtórna

obniżenie masy mięśni, utrata sprawności fizycznej w wyniku innych czynników niż tylko starzenie się organizmu np.:

  • nieprawidłowa dieta
  • zły sen
  • choroby przewlekłe
  • przyczyny hormonalne: obniżone stężenie testosteronu (hipogonadyzm, andropauza), hiperkortyzolemia, zmniejszenie wydzielania hormonu wzrostu (somatopauza) i IGF-1, nadczynność tarczycy, insulinooporność)

Jak rozpoznać sarkopenie?

Rozpoznanie sarkopenii wymaga obiektywnego potwierdzenia obniżenia wskaźników masy mięśniowej i siły mięśni (Sarcopenia: European consensus on definition and diagnosis: Report of the European Working Group on Sarcopenia in Older People ).

niska masa mięśniowa

Badanie masy mięśniowej metodą absorpcjometrii dwóch wiązek promieni rentgenowskich o różnych energiach (DEXA) jest dobrą, niedrogą i łatwo dostępną metodą.
Występuje pod różnymi nazwami np.
Pomiar densytometryczny składu ciała BODY COMPOSITION
Dawka promieniowania rentgenowskiego użyta przy badaniu wynosi około 0.0042 mSv (milisiwert)

źródło: Radiation exposure in X-ray-based imaging techniques used in osteoporosis

Dla porównania dla mieszkańca Polski średnia roczna dawka promieniowania naturalnego, to ok. 2.5 mSv.
Prześwietlenie klatki piersiowej to 0.1 mSv
Densytometria kości udowej 0.001 mSv
Dawka 0.0042 mSv daje pomijalne ryzyko powikłań.
źródło: DAWKI STOSOWANE W MEDYCYNIE NUKLEARNEJ

Kryterium rozpoznania to wartość wyrażona w kilogramach masy mięśni, podzielona przez wzrost w metrach podniesiony do kwadratu. Jeśli wypada 2 odchylenia standardowe poniżej średniej dla populacji, jest jasnym objawem zaniku masy mięśniowej.

Upraszczając jest to dla:
⦁ mężczyźni 7.26 kg/m2
⦁ kobiet 5.5 kg/m2

źródło

osłabienie siły

Ocena siły mięśniowej – prostą i powszechnie stosowaną metodą jest użycie dynamometru do oceny siły uścisku ręki.
Wartościami nieprawidłowymi (2 odchylenia standardowe poniżej średniej dla populacji) są z pewnością wyniki:
poniżej 33 kg dla mężczyzn
oraz
21 kg dla kobiet
Mniej rygorystyczne kryterium (jedno odchylenie standardowe poniżej średniej dla populacji) to:
44 kg dla mężczyzn
i
28 kg dla kobiet
Poniżej tabela zawierająca wartości szczegółowe z podziałem na wiek, płeć i wzrost badanego:

Źródło:
Strongor Weak Handgrip? Normative Reference Values for the German Population across the Life.

Jaka jest profilaktyka i leczenie sarkopeni?

⦁ Z punktu widzenia lekarza ortopedy, w przypadku sarkopenii wtórnej, w pierwszej kolejności leczenie przyczynowe. Gdy przyczyną zaniku jest choroba zwyrodnieniowa, czy np. uszkodzenie łękotki kolana, schorzenia te wymagają indywidualnego leczenia. Często chirurgicznego, np. artroskopii kolana.
⦁ Leczenie kompleksowe obejmuje trening oporowy. Jednak pacjent w podeszłym wieku, w początkowym okresie leczenia, może mieć duże problemy z wykonywaniem ćwiczeń. Trening należy dopasować indywidualnie. Ćwiczenia siłowe z obciążeniem, stanowią niezależnie wartościowy element profilaktyki.
⦁ Suplementacja białkowa ma rolę wspomagającą. W związku z tym korzystna jest suplementacja aminokwasów rozgałęzionych BCAA, lub poszczególnych aminokwasów np. leucyny.
Jak wynika z opublikowanego w 2019 roku badania
Effect of Protein Supplementation on Physical Performance in Older People With Sarcopenia-A Randomized Controlled Trial.
sama dieta i ćwiczenia mogą być nie skuteczne, dla części pacjentów, warunkiem skutecznego leczenia jest zastosowanie leków.

Problem ze wstaniem leki?

Leczenie farmakologiczne zaburzeń endokrynologicznych po przez suplementację:

  •  testosteronu,
  • DHEA,
  • hormon wzrostu,
  • syntetyczne sterydy anaboliczne.

Do zobaczenia – lekarz Michał Bartoszewicz prywatny ortopeda Warszawa